سفرنامه سدیدالسلطنه
توضیحات تکمیلی
سفرنامه سدیدالسلطنهسدیدالسلطنه، مورخ اهل بندرعباس، در روزگار مظفرالدین شاه قاجار، از بوشهر به تهران و مشهد رفته و سپس از راه تهران به کربلا سفر کرده و از راه بصره و خلیجفارس به بوشهر و بندرعباس بازگشته است و بار دیگر به سال ۱۳۰۸ خورشیدی از بندرعباس به تهران آمده و تا اواسط سال ۱۳۰۹ خورشیدی در تهران توقف داشته است. سفرنامه وی با نام «التدقیق فی سیر الطریق» در دو تحریر کلی و مقادیری یادداشتهای پراکنده و در پنج مجموعه باقی مانده است متن زیر برگرفته از همین سفرنامه است: دالکی منزل امروز دالکی است و مسافت پنج فرسنگ است، پنج ساعت از شب گذشته حرکت نموده مقارن طلوع آفتاب وارد و در مشرقی قریه زیر نخلستان وقفی منزل کردیم، نرسیده به دالکی چشمه نفطی است و منبع آن در زیر کوه و چند سال قبل شخصی انگلیسی که امتیاز معادن ایران را داشته است مبالغ گزاف خرج نمود و چاهی به عمق دویست قامت زده است که به منبع نفط رسیده و نفط صاف خارج شود، عاقبت چهره مقصود ندیده گذاشته و گذشته است. در قریه دالکی یکصد و دو باب خانه و سیصد و هفتاد نفر نفوس و مساجد آن دو باب و یکباب حمام معمور و یکباب مخروبه و دو آسیاب و دو چشمه گوارا و دو چشمه نفطآلود وجود دارد، نخلستان آنها تقریبا سیهزار اصله میشود. ملاکین از تعدیات فراری و املاک آنها خالصه گردیده و بیشتر نخلستانها وقف و موقوفات را هم جزو خالصه کردهاند. مالیات آنها سابقا سه هزار تومان و حال از هشتهزار تومان تجاوز نماید. خاک دالکی متصل به خاک خشت است.امامزادهای هم در اینجا دیده شد. ضابط دالکی حال حیدر خان تنگستانی است و پسر خود احمدخان را به اینجا فرستاده است. جوان معقول و مقبول و مبروصی است. ساعت ورود خرما و بره و تنباکو فرستاده بودند و طرف عصر با میرزا علی اکبر منشی پدر خود به دیدن آمدند و میرزا علی اکبر از نویسندگان ماهر است و نستعلیق را نیکو نویسد. کاروانسرای مخروبهای هم در آنجا بود.