پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت

توضیحات تکمیلی

پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفتبی شک پر بحث ترین بیت از کل دیوان حافظ که مقال قولهای گونه گون افتاده همین بیت است. حاجت به مقدمه نیست که کثیری از بزرگان و حافظ پژوهان بر آن شرحها نوشته اند و بر شرحها شرحهای دگر از باب موافقت یا مخالفت و احیاناً طرح دیدگاهی نوین. گذشته از این موضوع که آیا پیر ناظر بر خطایی بوده یا جهان را بی عیب می بیند، مقصود حافظ از طرح چنین گره ای چیست؟ آیا این بیت صرفاً یک اظهار نظر برای بیان معتقدات اوست یا آغازی اشارت گونه از سوی وی است در توالی نظریات دیگر؟ چه، «تلقین و درس اهل نظر یک اشارت است».