نزهه القلوب

توضیحات تکمیلی

نزهه القلوبنزهة القلوب، تألیف حمدالله مستوفى قزوینى است که علاوه بر اطلاعات دقیق جغرافیایى حاوى نکات تاریخى و دقایق ادبى و ضوابط دیوانى و عواید مالیاتى ایران زمان مؤلف و پیش از آن نیز هست. کتاب که به سال 740ق تألیف شده، در شمار چند کتاب نادر گرانبهایى است که به زبان شیرین فارسى تألیف شده و در میان آن چند کتاب انگشت‌شمار نیز مزیت جامعیت و تفصیل بسط و شرح دارد. با توجه به مقدمه حمدالله مستوفى بر نزهۀ القلوب در مورد سبب تألیف و انگیزه مستوفى، چهار دلیل عمده را مى‌توان ذکر کرد: فقدان کتابى جامع و فراگیر در مورد جغرافیا و جهان شناسى، که مى‌تواند ناشى از سلیقه‌هاى مختلف و انگیزه‌هاى متفاوت پدیدآورندگان آثار پیش از خود باشد. نبود کتابى به زبان فارسى در زمینه جغرافیا و جهان شناسى براى استفاده ایرانیان. به طور کلى با توجه به محیط فرهنگى قرون سوم تا هفتم هجرى قمرى، بیشتر نویسندگان کتاب‌هاى خود را به زبان عربى مى‌نگاشتند. این مسئله ناشى از تاثیر قدرت خلافت در بغداد و سلطه زبان و خط عربى در فرهنگ ایرانى بود. اما با فترت دوره مغول این مسئله کم رنگ‌تر شد. جامع نبودن برخى از کتاب‌هاى متقدمین که لزوم الحاقاتى بر آنها را ایجاب مى‌کرده است.