آری این چنین بود برادر

توضیحات تکمیلی

آری این چنین بود برادراین کتاب، سخنرانی علی شریعتی در ۱۸ آبان ۱۳۵۰ در حسینیه ارشاد است که به برده‌داری در تاریخ می‌پردازد. این کتاب در واقع نامه‌ای‌ست که دکتر شریعتی هنگام بازدید از اهرام مصر و مشاهدهٔ شکوه و عظمت آن‌ها و تحت تأثیر توصیف‌های راهنمای توریست‌ها از رنج‌هایی که بردگان در مصر باستان متحمل می‌شدند، خطاب به بردگان نوشته‌است. راوی داستان را از برده داری در مصر باستان و چین شروع می‌کند و با پیامبرانی چون کنفوسیوس و بودا ادامه می‌دهد. سپس به دوران پیامبر اسلام و علی می‌رود و سرانجام دربارهٔ برده‌داری در دوران معاصر سخن می‌گوید؛ در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «هر روز، خبر مرگ صدها نفر را به فرعون گزارش می‌کردند. وقتی دسته‌های تازه‌ای از آفریقای سیاه می‌آوردند که هنوز با آب و هوای مصر و شرایط کاری چنین وحشیانه عادت نکرده بودند، آمار روزانه مرگشان بالاتر می‌رفت. در فصل‌های مختلف سال این منحنی فرق می‌کرد و بیماری‌های مسری چون وبا و طاعون... آمار مرگ این انسان‌ها را به صورت یک قتل‌عام وسیع نشان می‌داد. پیداست که عواملی از قبیل تغییر وضع مزاجی فرعون‌ها ـ که غالبا بیماری مرموزی هم داشته و حالاتی غیرعادی ـ و نیز تغییر شخص آن‌ها و حتی نوع رفتاری که کارفرمایان و مأموران و سرکارگرانی که شیوه‌های مختلف را برای کار بیشتر کشیدن از برده تجربه می‌کردند و حتی تفنن به خرج می‌دادند و در انتخاب و ابتکار هر شیوه‌ای آزاد بودند، در شماره مرگ اینان اثر مستقیم داشت. فرعون که خیلی مذهبی بود و به بقای روح و زندگی پس از مرگ سخت معتقد بود، دستور داد این‌ها را نزدیک آرامگاه خود وی دفن کنند تا هم‌چنان که در زندگی‌شان نگهبانش بوده‌اند و جسمشان را به خدمتش گماشته بودند، در مرگ نیز نگهبانی‌اش کنند و روحشان را هم به کار خدمتش بدارند و نگهبان هرم وی باشند.»